اثرات رایج ترین آنتی باکتریال های مورد استفاده بر سیستم ایمنی و پارامترهای خونی ماکیان گوشتی

از آنتی بیوتیک ها به طور وسیعی در صنعت پرورش طیور استفاده می شود. علی رغم اثرات مناسب آنتی-بیوتیک ها بر عوامل بیماری زای طیور، به نظر می رسد که این داروها اثراتی بر سیستم ایمنی داشته باشند. اکثر مطالعاتی که اخیراً روی تأثیر آنتی بیوتیک ها بر سیستم ایمنی انجام شده است، در مورد ایمنی غیراختصاصی (ذاتی) بوده اند و اثرات احتمالی آنتی بیوتیک ها بر ایمنی اختصاصی در محیط زنده بدن کمتر مورد مطالعه قرار گرفته است. اهداف این مطالعه، ارزیابی اثرات آنتی بیوتیک های رایج بر سیستم ایمنی، پارامترهای هماتولوژی و عملکرد ماکیان گوشتی بود. در این مطالعه، 96 قطعه جوجه یک روزه تهیه و به صورت تصادفی به 8 گروه مساوی تقسیم شدند. جوجه ها در طی دوره آزمایش 42 روزه دسترسی آزاد به آب و غذا داشتند. هر یک از جوجه های گروه های تیمار از سن 5 روزگی، روزانه به مدت 7 روز یک نوع آنتی بیوتیک شامل: داکسی سایکلین، انروفلوکساسین، اریترومایسین، سولفانامید+تریمتوپریم، فلورفنیکول، فسفومایسین و لینکواسپکتین با دوز توصیه شده دریافت کردند. جوجه های گروه کنترل مقدار مساوی نرمال سالین استریل دریافت کردند. برای ارزیابی ایمنی همورال، سلول های قرمز خون گوسفند در سن 7 و 21 روزگی، بصورت داخل رگی به جوجه ها تزریق گردید. از جوجه ها در سنین 14، 28، 35 و 42 روزگی خونگیری به عمل آمد و تیتر پادتن ضد سلول های قرمز خون گوسفند در سرم های خون، با تست هماگلوتیناسیون مستقیم، مورد سنجش قرار گرفت. برای ارزیابی ایمنی با واسطه سلولی، مقدار 1/0 میلی لیتر از محلول 1/0 درصد ترکیب فیتوهماگلوتینین-p به روش داخل پوستی در پرده بال یکی از بال های نیمی از پرنده-های هر گروه در سن 35 روزگی تزریق گردید. ضخامت پوست پرده بال در محل تزریق شده، قبل و 24 و 48 ساعت بعد از تزریق با کولیس دیجیتال اندازه گیری شد. پارامترهای خون جوجه ها در سنین 35 و 42 روزگی و زنده-مانی لنفوسیت ها، در سن 42 روزگی بررسی شد. شمارش سلول های خونی، شمارش تفریقی لوکوسیت ها، تغییر شکل های احتمالی سلول ها و غلظت هموگلوبین تعیین شدند. در انتهای دوره، جوجه ها ابتدا وزن کشی و سپس به روش انسانی کشتار شدند. تیموس، طحال و بورس فابریسیوس خارج و برای بدست آوردن نسبت وزنشان به وزن جوجه زنده توزین شدند. وزن جوجه ها در انتهای هر هفته از دوره آزمایش ثبت و ضریب تبدیل غذایی در انتهای هر هفته محاسبه گردید. میانگین وزن پایان دوره جوجه ها در گروه فسفومایسین بیشترین مقدار بود و به صورت معنی داری نسبت به گروه کنترل بیشتر بود. نسبت وزن تیموس به وزن بدن، در گروه لینکواسپکتین نسبت به گروه کنترل به طور معنی داری کمتر بود. میانگین پروتئین تام در سن 14، 28 و 35 روزگی، در گروه لینکواسپکتین از میانگین پروتئین تام گروه کنترل، به طور معنی داری کمتر بود. در سن 42 روزگی مقدار پروتئین تام در گروه کنترل بیشترین مقدار و در گروه لینکواسپکتین کمترین مقدار را داشت. کمترین میزان آلبومین سرم در سن 14 روزگی مربوط به گروه فلورفنیکول و بیشترین مقدار مربوط به گروه فسفومایسین بود. مقدار اسیداوریک گروه داکسی سایکلین در سن 14 روزگی، به طور معنی داری بیشتر از سایر گروه های آزمایشی بود. مقدار اسیداوریک در سن 28 روزگی در گروه فسفومایسین از گروه کنترل کمتر بود و مقدار اسیداوریک در گروه لینکواسپکتین از گروه کنترل بیشتر بود. در سن 14 روزگی، میانگین تیتر آنتی بادی ضد سلول های قرمز خون گوسفند در گروه انروفلوکساسین به صورت معنی داری از میانگین تیتر آنتی بادی در گروه کنترل کمتر بود. در سن 28 روزگی، میانگین تیتر آنتی بادی ضد سلول های قرمز خون گوسفند در گروه فلورفنیکول کمترین میزان و در گروه فسفومایسین بیشترین میزان را داشت. در سن 35 روزگی، میانگین تیتر آنتی بادی در تمامی گروه ها بجز گروه فسفومایسین نسبت به میانگین تیتر گروه کنترل به طور معنی داری کمتر بود و در این میان، میانگین تیتر گروه انروفلوکساسین کمترین میزان پادتن را داشت. در سن 42 روزگی، میانگین تیتر آنتی بادی گروه های کنترل و فسفومایسین بیشترین مقدار و میانگین تیتر آنتی بادی گروه های داکسی سایکلین و فلورفنیکول کمترین میزان آنتی بادی را داشت. در گروه داکسی سایکلین کمترین زنده مانی لنفوسیت ها مشاهده شد و همچنین نسبت هتروفیل به لنفوسیت در این گروه بیشترین مقدار را در میان گروه ها به خود اختصاص داد. تعداد گلبول سفید خون این گروه نیز کاهش معنی دار داشت. ضخامت پرده بال نیز در گروه داکسی سایکلین نسبت به گروه کنترل کمتر بود. ضخامت پرده بال در تمامی گروه های آنتی بیوتیکی بجز گروه فسفومایسین، نسبت به گروه کنترل کمتر بود. تیتر آنتی بادی ضد سلول های قرمز خون گوسفند در گروه فسفومایسین بیشترین مقدار بود. نتایج این مطالعه نشان داد که داکسی سایکلین باعث تضعیف ایمنی همورال و ایمنی با واسطه سلولی می شود و فسفومایسین هیچ گونه اثر سرکوب کننده ای بر سیستم ایمنی ندارد. بین نسبت وزن طحال بر وزن بدن و نسبت بورس فابریسیوس بر وزن بدن رابطه مستقیم وجود داشت که می تواند به علت نقش مشابه این دو اندام در ایجاد ایمنی همورال باشد. بین نسبت وزن طحال و وزن بورس فابریسیوس بر وزن بدن و وزن گیری جوجه ها در انتهای دوره رابطه همبستگی معنادار و مثبتی وجود داشت که با توجه به عدم سرکوب سیستم ایمنی توسط فسفومایسین و وزن گیری مطلوب انتهای دوره، شاید بتوان گفت که جوجه های با سیستم ایمنی قوی تر وزن گیری مناسب تری داشته اند. ضخامت پرده بال نیز همبستگی معنادار مستقیم با میزان تیتر آنتی بادی در سن 28 روزگی داشت که می-تواند بیانگر تعامل بین ایمنی همورال با ایمنی با واسطه سلولی باشد. در استفاده از آنتی بیوتیک ها علاوه بر عوارض جانبی به تأثیرات احتمالی آنها بر سیستم ایمنی هم توجه شود. انجام مطالعات بیشتری در سطح مولکولی و سلولی در مورد اثرات آنتی بیوتیک ها بر سیستم ایمنی طیور پیشنهاد می شود.